Esad rejiminin düşmesiyle oluşan güç boşluğu, Suriye içinde kontrol mücadelesini daha karmaşık hale getirebilir. Muhalefet grupları, Kürt güçleri, radikal unsurlar ve diğer aktörler arasında çatışmaların artması muhtemeldir. Özellikle farklı etnik ve mezhepsel gruplar arasında gerilimler yoğunlaşabilir. Bu durum, Suriye’nin daha küçük kantonlara bölünmesi riskini doğurabilir.
Bölgesel güçler, Suriye üzerindeki nüfuzlarını artırmak için hızlıca devreye girebilir:
• Türkiye, sınır güvenliğini sağlamak ve PYD/YPG’nin özerklik kazanmasını engellemek için askeri operasyonlarını yoğunlaştırabilir.
• İran, Esad sonrası düzeni şekillendirmeye çalışarak kendi müttefiklerini sahada güçlendirme çabasında olacaktır.
• Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleri, İran’ın etkisini dengelemek için destekledikleri grupları öne çıkarabilir.
Batılı ülkeler, Esad’ın düşüşüyle birlikte “devlet inşası” sürecine müdahil olabilir. Ancak, bu müdahaleler geçmişte Afganistan ve Irak gibi ülkelerde yaşandığı gibi başarısız olursa, istikrarsızlık derinleşebilir. Ayrıca, Rusya’nın çıkarlarını koruma çabaları ve ABD’nin bölgedeki stratejik hedefleri, küresel düzeyde bir rekabeti artırabilir
4. Mülteci Krizi ve İnsani Durum
Esad rejiminin çökmesi, milyonlarca Suriyelinin güvenli bir geleceğe dair umutlarını güçlendirebilir. Ancak, çatışmaların yeniden yoğunlaşması, mülteci krizini daha da büyütebilir. Komşu ülkeler ve Avrupa, yeni göç dalgalarıyla karşı karşıya kalabilir. Aynı zamanda, uluslararası toplumun insani yardım konusundaki kapasitesi sınanacaktır.
5. Kürtlerin Geleceği
Esad’ın devrilmesi, Suriye’deki Kürt güçlerinin (PYD/YPG) konumunu güçlendirebilir. Bu durum, hem Türkiye hem de bölgedeki diğer devletler için büyük bir endişe kaynağı olacaktır. Kürtlerin özerklik veya bağımsızlık talebi, bölgesel dinamikleri daha da karmaşık hale getirebilir.
6. Radikal Grupların Yükselişi
Radikal unsurlar, özellikle IŞİD ve El Kaide bağlantılı gruplar, kaostan yararlanarak yeniden sahneye çıkabilir. Esad sonrası Suriye’de düzenin sağlanamaması, bu grupların güç kazanmasına ve bölgeyi tehdit etmesine yol açabilir.
7. Yeniden Yapılanma ve Ekonomik Zorluklar
Suriye’nin yeniden inşası, devasa mali kaynaklar gerektirecektir. Uluslararası toplum, bu sürece destek verse de farklı gruplar arasındaki uzlaşmazlıklar ekonomik kalkınmayı engelleyebilir. Ayrıca, Esad rejiminin ekonomik politikalarının mirası ve savaşın etkileri, toparlanmayı zorlaştıracaktır.
Sonuç: Belirsiz Gelecek
Esad’ın devrilmesi, Suriye’de otoriter bir rejimin sona erdiği anlamına gelse de bu durum otomatik olarak barış ve istikrar getirmez. Aksine, kısa vadede daha fazla kaos ve çatışma olasılığı yüksektir. Ancak, uluslararası toplumun koordineli bir şekilde hareket etmesi, Suriyelilerin iradesine saygı gösterilmesi ve bölgesel rekabetin minimize edilmesi, Suriye’nin yeniden istikrara kavuşmasını sağlayabilir.
Esad Nereye Gitmiş Olabilir?
Beşar Esad’ın devrilmesi durumunda gidebileceği yerler, hem onun kişisel güvenlik ihtiyaçlarına hem de uluslararası hukuki ve diplomatik dengelere bağlı olacaktır. Potansiyel seçenekler:
1. İran:
Esad rejiminin en güçlü müttefiklerinden biri olan İran, Esad’ı koruma altına alabilir. İran, Esad’a sığınak sağlayarak kendi bölgesel nüfuzunu göstermeye ve müttefiklerini yalnız bırakmayacağı mesajını vermeye çalışabilir.
2. Rusya:
Rusya, Suriye’deki askeri üsleri ve Esad rejimine verdiği destekle en güçlü diğer aktörlerden biridir. Esad, Moskova’ya ya da Rusya’nın dışındaki bir üsse çekilerek koruma altına alınabilir. Rusya’nın bu seçeneği tercih etmesi, Esad’ı siyasi bir koz olarak kullanma ihtiyacına dayanabilir.
3. Körfez Ülkeleri (Olası Anlaşma Durumunda):
Katar veya Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeler, Esad’ı kendi topraklarına kabul ederek hem bölgede diplomatik bir kart elde edebilir hem de olası bir geçiş sürecini kolaylaştırmak için bu adımı atabilir. Ancak bu senaryo, Esad’ı hedef alan yargılamaların önlenmesine yönelik güçlü bir anlaşma gerektirir.
4. Kuzey Kore veya Venezuela:
Esad, uluslararası yaptırımlardan kaçınmak ve siyasi müttefik bulmak için Kuzey Kore gibi izole edilmiş bir devlete ya da Venezuela gibi Batı karşıtı bir ülkeye sığınabilir. Bu tür bir yer değişikliği, Esad’ın uluslararası sistemden tamamen kopması anlamına gelir.
5. Diplomatik Anlaşmalar Yoluyla Güvence Altına Alınan Bir Ülke:
Esad, geçiş sürecinin bir parçası olarak hukuki dokunulmazlık alırsa, Güneydoğu Asya, Afrika veya başka bir bölgede güvenli bir ülkede yaşamayı tercih edebilir.
Riskler ve Alternatifler:
Esad’ın kaçışı, yargılanma riski, ailesinin güvenliği ve siyasi etkisini kaybetme endişeleriyle şekillenir. Gideceği ülke, onun uluslararası toplumda bir sembol haline gelip gelmeyeceği konusunda kritik bir rol oynayabilir.
